مهارت برقراری ارتباط مؤثر

این توانایی به فرد کمک می‏کند تا بتواند کلامی و غیرکلامی و متناسب با فرهنگ، جامعه و موقعیت، خود را بیان کند. بدین معنی که فرد بتواند نظرها، عقاید، خواسته‏ ها، نیازها و هیجان‏ های خود را ابراز و به هنگام نیاز هم بتواند از دیگران درخواست کمک کند. مهارت تقاضای کمک و راهنمایی از دیگران، در مواقع ضروری، از عوامل مهم یک رابطه سالم است.

ارتباط مؤثر به عنوان آخرین مهارتی است که در مجموعه مهارت‏ های زندگی به دانش‏ آموزان ارائه می‏شود.

مهارت برقراری ارتباط مؤثر چیست: آموزش مهارت‏ های زندگی موقعیتی را فراهم می‏کند تا در شرایط متفاوت رفتار اجتماعی مطلوب را بیاموزند. تعامل مناسب او با دیگران، خود به خود به ‏وجود نمی‏ آید بلکه باید آموزش ببیند که با هر فردی چگونه ارتباط برقرار کند تا دچار تنش و استرس نگردد.
این توانایی به فرد کمک می‏کند تا بتواند کلامی و غیرکلامی و متناسب با فرهنگ، جامعه و موقعیت، خود را بیان کند. بدین معنی که فرد بتواند نظرها، عقاید، خواسته‏ ها، نیازها و هیجان‏های خود را ابراز و به هنگام نیاز هم بتواند از دیگران درخواست کمک کند. مهارت تقاضای کمک و راهنمایی از دیگران، در مواقع ضروری، از عوامل مهم یک رابطه سالم است.

مهارتی است که موجب می‏شود ضمن تقویت روحیه‏ی مشارکت، اعتماد و همکاری با دیگران، بتوانیم مرزهای روابط بین خود و کسانی که دوستشان داریم را تشخیص داده و در جهت ایجاد روابط صمیمانه قدم برداریم و از سویی دیگر، هرچه زودتر به دوستی‏های نامناسب و ناسالم خود خاتمه دهیم، قبل از آن‏که آسیب جدی به ما وارد کنند. این مهارت به ایجاد روابط بین فردی مثبت و موثر فرد با دیگر افراد کمک می کند. توانایی ایجاد و ابقای روابط دوستانه که در سلامت روانی و اجتماعی، روابط گرم خانوادگی به عنوان یک منبع مهم حمایت اجتماعی و قطع روابط اجتماعی ناسالم نقش بسیار مهمی دارد.

با آموزش مهارت ارتباط بین ‏فردی، فرزندتان یاد می‏گیرد که:

در برقراری ارتباط به سن و شخصیت افراد توجه کند. مثلاً نحوه ارتباط با کودک، نوجوان و بزرگسال متفاوت از یکدیگر می‏باشد.
برای داشتن رابطه مناسب، از پرگویی اجتناب کند.
در صحبت‏ هایش به تحقیر و توهین دیگری نپردازد.
درصورتی که دیگری نظر مخالف با او دارد، ابتدا با دقت به حرف‏هایش گوش دهد و بعد از اینکه صحبت‏ هایش تمام شد، پاسخ بدهد. بنابراین یاد می‏گیرد که عجل ه‏ای در جواب دادن نداشته باشد.
افراد خانواده خود و دیگران را با صفت‏ های زیبا صدا بزند. مثل مامان عزیزم، خواهر گلم.
قدردان زحمت‏ های اعضای خانواده و دیگران باشد و آن را ابراز کند.

مسلماً زمانی که فرزندمان اصول صحیح برقراری ارتباط بین فردی را می‏ آموزد، آنگاه می‏توان انتظار داشت که او تعامل صحیحی با دیگری برقرار کند و از کشمکش ‏ها و تنش‏ ها در ارتباطاتش کاسته شود.

اهمیت یادگیری ارتباط مؤثر

کسب این مهارت به ما می‏ آموزد برای درک موقعیت دیگران چگونه به سخنان آنان فعالانه گوش دهیم و چگونه دیگران را از احساسات و نیازهای خود آگاه نماییم تا ضمن به دست آوردن خواسته‏ های خود، طرف مقابل نیز احساس رضایت نماید.

انسان‏ ها همواره به دنبال برقراری رابطه دوستانه و صمیمیت براساس اعتماد و احترام متقابل با دیگران بوده‏ اند. آنان به صورت‏های متفاوتی تربیت شده و روش های متعددی را در زندگی تجربه کرده ‏اند. از آنجایی که هر فردی دارای عقاید، توانایی‏ ها و هویت‏ مخصوص به خود است، پس برای برقراری ارتباط با دیگران باید آن‏ها را به خوبی شناخت.

البته در این شرایط نیاز نیست که عقاید و باورهای دیگران را بپذیریم بلکه کافی است به آنها احترام بگذاریم و ارتباط مؤثری با آنها برقرار نماییم.

آموزش دهندگان نکات زیر را به فرزندانمان می‏ آموزند تا آنها در برقراری ارتباط مؤثر موفق شوند:

در ارتباط کلامی که با صحبت کردن برقرار می‏ شود، سعی کنند شمرده و واضح و بدون ابهام صحبت نمایند.
در ارتباط خود با دیگران از حرکات دست به صورت سنجیده و به ‏جا استفاده کنند تا مانع ارتباط روان نشود.
در مکالمه با دیگران گوش دادن فعال را تمرین کنند و عبارات مورد استفاده دیگران را برای نشان دادن درکشان از منظور آن‏ها بازگو نمایند.
خواسته ‏ی خودشان را برای مخاطب به گونه ‏ای بیان کنند که برای او معنا و مفهوم داشته باشد.
فهرستی از عباراتی که دوست دارند دیگران درباره خودشان بکار ببرند، تهیه کرده و سعی کنند خودشان هم در گفت ‏وگو با دیگران از آن عبارات استفاده کنند.
با طرح سؤالات و ارائه پیشنهاد، افراد مورد علاقه خود را به صحبت کردن دعوت نمایند.

در پایان باید گفت که آموزش این مهارت در قالب کارهای گروهی و با استفاده از ابزارهایی چون نمایش، داستان و ... دانش ‏آموزان را برای ایجاد و ادامه‏ی روابط توانمند ساخته و اعتماد به نفس آنان بالا می‏برد.

منابع:
1. روابط بین فردی، به ‏نقل ‏از سایت moshavereh.kiau.ac.ir
2. جزوه مهارت‏ های ده‏گانه زندگی، تهیه شده توسط رحمان مهدی نژاد.
3. به نقل از www.oflifeskills.blogfa.com
4. مهارت‏ های ده گانه زندگی، به نقل از سایت www.fekreno.org
5. مهارت‏ های ده‏گانه زندگی، تهیه شده توسط رحمان مهدی ‏نژاد.